Kookdominee Han Wilmink: ‘De beste gesprekken heb je tijdens het koken’

Moslims kennen het Suikerfeest, de joden hebben hun spijswetten en de rooms-katholieken kennen recepten die gekoppeld zijn aan het kerkelijk jaar: in veel religies gaan eten en geloven hand in hand. Binnen de PKN blijft die combinatie een beetje achter, en dat is jammer, vindt ds. Han Wilmink. Als kookdominee laat hij in zijn gemeente in Wezep zien hoe het anders kan. Heleen Grimmius sprak met hem.

‘Kijk, hier is ons kookeiland.’ Met grote stappen loopt Han Wilmink door de Kruiskerk in Wezep. Hij wijst: ‘Onder deze klep zitten tien inductieplaten, erboven hangt moderne afzuigapparatuur. Alle pannen, snijplanken en andere keukenspullen liggen in deze lades. Goede spullen zijn essentieel, ze zijn net zo belangrijk als de ingrediënten en het recept.’

Met de paplepel ingegoten

De goed uitgeruste keuken in de Kruiskerk is belangrijk voor hem: zijn reputatie als kookdominee was hem al vooruitgesneld bij zijn beroeping, nu vijf jaar geleden. ‘De passie voor koken en lekker eten is me met de paplepel ingegoten’, vertelt Wilmink. ‘Mijn moeder kookte graag en ondanks dat we niet rijk waren, gingen we als gezin uit eten in dure restaurants. Daar maakte ik al op jonge leeftijd kennis met gerechten als schildpaddensoep en ganzenlever met appel. Mijn moeder stierf toen ik tien was, maar toen was de basis voor koken en eten al gelegd.’

Existentiële vragen

Religie kwam pas later in Wilminks leven. ‘Mijn stiefmoeder was christelijk’, zegt hij. ‘Zo kwam ik met het geloof in aanraking. Ik ging politicologie in Amsterdam studeren, waar het geloof zich verdiepte. Ik ontdekte het studentenpastoraat en volgde catechisatie in de Pauluskerk in Amstelveen. De voorganger daar kon zijn verhaal zo goed overbrengen. Ik was gewend aan een dominee die een verhaal uit een boekje afdraaide, maar hier ging het om existentiële vragen. Om kwesties waar je in het leven tegenaan kunt lopen. En over de vraag waarom je eigenlijk in God zou geloven. Hij legde verbinding tussen God en je eigen leven. Daar werd ik door gegrepen en na twee jaar politicologie stapte ik over naar theologie.’

Joodse spijswetten

Om wat bij te verdienen tijdens de studie, ging Wilmink aan de slag bij het Joods Maatschappelijk Werk. ‘Als een soort veredelde alfahulp’, blikt hij terug. ‘Het varieerde van boodschappen doen tot diepe gesprekken over het leven. Maar ik werd ook weleens gevraagd om te koken. Daarbij moest ik dan rekening houden met de Joodse spijswetten. Ik vond dat zo bijzonder. Daar ontdekte ik dat koken en religie bij elkaar horen. In veel religies speelt samen eten een belangrijke rol. Tijdens de reformatie is dat bij ons verloren gegaan: de nadruk kwam vooral op het woord te liggen, wat ten koste ging van het zintuiglijke. Dat vind ik jammer. Als kookdominee wil ik graag laten zien dat dit juist goed samen kan gaan.’

Koken op tv

Koken werd een hobby die steeds professionelere vormen aannam: op Texel werd hij ‘wijndominee’ genoemd, hij zette een kookclub op in Zuidlaren en verzorgde Bijbelse tapas op een feest van een hoogleraar archeologie. Wilmink: ‘Op een gegeven moment vroeg de NCRV me om docu-dominee te worden. In het programma Spiritus zagen mensen mij kookworkshops houden. Toen ging het hard: er kwam een kookboek, Jonnie en Thérèse Boer van de Librije schreven een voorwoord, en koken nam een steeds prominentere plek in. Inmiddels is de combinatie van koken en dominee-zijn mijn tweede natuur geworden. Soms stel ik mezelf de vraag wat ik nou eigenlijk het liefste doe. Maar het antwoord is dat ik niet kan kiezen. Het belangrijkste is dat je iets voor een ander wil betekenen en dat kan op beide manieren. Gesprekken spelen daarin een belangrijke rol. En soms doe ik dat via mijn werk op het gebied van pastoraat, maar soms ook gewoon tijdens het koken. Het is allebei waardevol.’

Oekraïne

In de Kruiskerk in Wezep wordt dan ook volop gekookt. ‘Nu doen we bijvoorbeeld veel met en voor de Oekraïners in Wezep’, legt Wilmink uit. ‘Er wonen hier zo’n driehonderd Oekraïners. Laatst hebben we met hen samen Oekraïense gerechten gemaakt en gegeten. Maar ook hebben we een keer een afhaalmaaltijd georganiseerd. Het geld dat we daarmee ophaalden, kwam ten goede aan het Platform Oekraïne: een lokaal platform dat hulp biedt aan Oekraïners. Hiermee wilden we hen een hart onder de riem steken.’

“Ik wil mensen laten proeven hoe goed de Bijbel smaakt”

Romeins eitje

In de loop van de tijd heeft de Wezepse gemeente met tal van bijzondere gerechten kennisgemaakt. En opvallend: ze vallen in goede aarde, hoe exotisch ze soms ook zijn. Wilmink: ‘Dadelsoep, rabarberlimonade met hibiscus en munt of een Bijbels pitabroodje vegetarische kroket: ik wil mensen graag laten proeven hoe goed de Bijbel smaakt. Soms trekken mensen weleens een wenkbrauw op en roepen ze: dat lust ik niet! Maar als we dan samen koken en proeven, gaan ze toch over die drempel en vinden ze het lekker. Ook organiseer ik weleens wat we hier noemen ‘preken met eten’. Dan eten we een hapje dat gekoppeld is aan een Bijbelverhaal. Een van mijn persoonlijke favorieten is het Romeins eitje uit het jaar nul. Ik heb het recept hiervoor zelf vertaald uit het Latijn. Het komt uit een boekje van Apicius, de kok van keizer Tiberius, een tijdgenoot van Jezus. En ook vandaag de dag is dat nog een goed recept.’

Beste gesprekken

Het samen koken en eten heeft een aanstekelijk effect op andere kerken, ziet Wilmink. ‘En dat is ook niet zo gek. Aan tafel kijk je elkaar aan, er is meer communicatie. De beste gesprekken heb ik vaak tijdens het koken. Ik zeg altijd: samen eten is belangrijk, maar samen koken evengoed.’

Dit artikel verscheen in ons magazine Gaandeweg. 
Tekst: Heleen Grimmius
Foto: Hans van Eerbeek