Geloven is vertrouwen

‘Leven van de wind’ is het thema van de nieuwste Gaandeweg. De redactie vroeg Ingrid Petiet, voorzitter van de Joodse Gemeente Zwolle, om haar licht over dit thema te laten schijnen. U leest hier haar bijdrage.  

Leven van de wind is een prachtig thema. Tegelijkertijd is het een onmogelijk thema, want er is veel te veel over te zeggen. Over bijvoorbeeld de tijd tussen Pesach en Sjawoe’ot, de tijd tussen de uittocht uit Egypte en het ontvangen van de Tora. Het moment waarop het Joodse volk geboren werd.

De tijd na de overhaaste vlucht – het brood kreeg zelfs niet de tijd om te rijzen – was er een van twijfel. We komen uit een vreselijke slavernij, maar nu zwerven we door de woestijn zonder eten en drinken. Het volk van Mozes had het gevoel van de regen in de drup te zijn gekomen. Het water was bitter (Shemot/Exodus 15:23-26) en de matses raakten op. De Eeuwige gaf Mozes de aanwijzing hoe hij het water zoet kon maken en de belofte dat er iedere ochtend brood uit de hemel zou neerkomen (Shemot/Exodus 16:2-6). Het volk werd gevoed en gelaafd, maar het had de grootst mogelijke moeite om te blijven vertrouwen.

Zoals Abraham keer op keer beproefd werd in zijn geloof in de Eeuwige, zo werd het hele volk keer op keer beproefd. Geloven is een werkwoord en de basis ervan is vertrouwen. Erop vertrouwen dat de ochtend manna en water zal brengen, elke dag opnieuw. Erop vertrouwen dat Mozes het bij het rechte eind had, ook al kon hij niet zeggen hoelang de reis zou duren en hoelang men moest vertrouwen.

Een opdracht die regelmatig te groot was voor een heel volk. Geen wonder: het bestond uit mensen en het is zeer menselijk om te twijfelen. Vertrouwen is zo moeilijk als elke vezel in je lijf schreeuwt dat je iets anders nodig hebt. Iets tastbaars. Een gouden kalf bijvoorbeeld. Want de veertig dagen die Mozes op de berg Sinaï doorbracht – zonder eten of drinken, over leven van de wind gesproken … – waren te veel voor zijn volk. Het dacht een tastbare afgod nodig te hebben om te geloven. Het durfde het niet aan om te vertrouwen.

De sprong naar het heden is niet zo heel erg groot. We leven sinds ruim een jaar in een wereld die beheerst wordt door een pandemie. Ons vertrouwen wordt op de proef gesteld. Het gouden kalf van feestjes, winkelen, terrassen glinstert ons toe en verleidt ons. We denken dat we er niet zonder kunnen. We praten elkaar na dat de regels te zwaar zijn, dat wij die écht niet meer kunnen naleven. En hoe langer we de voorzorgsmaatregelen negeren, hoe langer we ermee moeten leven. Hoe langer het volk van Mozes twijfelde aan wat was gezegd, hoe langer het moest wachten om de Tora te ontvangen en het Joodse volk te worden. Denk nou niet dat ik de Eeuwige wil vergelijken met een viroloog, verre van dat. Maar de parallellen liggen zo voor het oprapen dat ik niet anders kan dan ze hier op tafel te leggen. Wie van de wind wil leven, moet leren vertrouwen.

Tekst: Ingrid Petiet
Dit artikel verscheen in Gaandeweg (editie mei/juni 2021). U leest het magazine hier.