Jeugdwerk in de kerk

Jeroen Knol is als kerkelijk werker verbonden aan twee PGZ-wijkgemeentes: de Sionskerk en de Stinskerk. In ons magazine Gaandeweg – met dit keer als thema ‘Kindeke teer’ – schrijft Jeroen over (de betekenis) van het jeugdwerk in de kerk.

Het meest wonderlijke verhaal in de Bijbel vind ik het kerstverhaal. Natuurlijk zijn er veel meer wonderlijke verhalen en je zou kunnen zeggen dat het paasverhaal belangrijker is voor de kerk. Maar voor mij staat het kerstverhaal bovenaan als het gaat om inspiratie in mijn werk. God werd een kind. Niet een volwassene, zelfs niet een kind van 12 dat al zelfstandig kan denken en eigen keuzes kan maken, maar een kleine baby, een kindeke teer. God is de gehele kindertijd doorlopen. Toen God mens werd, werd God eerst kind, en daarna pas volwassen. Wat zegt dat over God?

In de Bijbel lezen we in het eerste hoofdstuk al dat God zei: ‘Laten Wij mensen maken die ons evenbeeld zijn, die op Ons lijken.’ (Gen 1:26) Er staat niet of God kinderen of volwassenen maakte. Algemeen wordt aangenomen dat Adam en Eva volwassen waren, hoe konden ze immers anders zichzelf redden, en ‘heersen over (…) alles wat daarop rondkruipt’? Maar na Adam en Eva is elk mens als kind geboren. En als we ervan uitgaan dat elk mens evenbeeld is van God, dan is elk kind ook evenbeeld van God. En als God zelf mens wordt, wordt God dus kind. Natuurlijk, later ook volwassen, maar in de eerste plaats kind.

Dit is volgens mij niet zomaar. Jezus noemt dit zelf, als hij volwassen geworden is, een cruciale stap. Als Jezus zijn leerlingen onderwijst, zet hij een kind in hun midden neer en zegt: ‘Ik verzeker jullie: als je niet verandert en wordt als een kind, dan zul je het koninkrijk van de hemel zeker niet binnengaan. Wie zichzelf vernedert en wordt als dit kind, die is de grootste in het koninkrijk van de hemel. En wie in mijn naam één zo’n kind ontvangt, die ontvangt Mij. Maar wie een van de geringe mensen die in Mij geloven ten val brengt, die kan maar beter met een molensteen om zijn nek in zee geworpen worden en in de diepte verdrinken.’ (Mat. 18:3-6) Deze laatste zin lezen we liever niet als we dit verhaal bespreken. Maar het geeft wel aan hoe belangrijk God kinderen vindt. Ze verdienen het om in het midden te staan. We moeten kinderen centraal zetten, leren van hoe zij geloven en zelf worden als zij. Kinderen zijn het grootst in het koninkrijk van de hemel!

We moeten kinderen centraal zetten, leren van hoe zij geloven en zelf worden als zij.

Hoe doen wij dat eigenlijk in de kerk? Als kerkelijk werker in de Sionskerk en de Stinskerk besteed ik ongeveer de helft van mijn tijd aan jeugdwerk. En traditioneel is de overtuiging dat kinderen een ‘apart programma’ aangeboden moeten krijgen. Er is oppasdienst, kindernevendienst (Stinskids) en jeugd- of tienerkerk op zondagmorgen. Kinderen gaan uit de kerkdienst en krijgen een programma op maat. Veel vrijwilligers zetten zich hier elke week weer voor in. En ik denk dat dit ook een goede zaak is. De Bijbel is een ingewikkeld boek en kinderen verdienen het om de verhalen op maat aangeboden te krijgen, zodat ze stukje bij beetje thuis kunnen raken in deze verhalen. Naast dit programma op zondagmorgen bieden beide kerken catechese aan, zij het vaak onder een andere,
aantrekkelijkere naam. Een kerntaak van de kerk. De kerkorde beschrijft dit in Artikel XI uitgebreid, en de liefhebber moet dit maar eens lezen. Ik citeer kort punt 5: ‘Door catechese wordt kerkelijk onderricht gegeven aan de jonge leden van de gemeente …’ Kinderen en jongeren hebben het nodig om onderwezen te worden. Thuis, op school en in de kerk, om zo te ontdekken hoe ze kunnen en mogen leven als christen in deze wereld. Deze taak ligt niet alleen bij de kerk, maar dus ook bij ouders en school. We moeten het samen doen. We proberen dit op te pakken door toerustingen voor ouders te organiseren, ook samen met de Jeruzalemkerk en de Vrije Evangelische Gemeente, contact te houden met ouders via Whatsappgroepen en regelmatig het gesprek aan te gaan: ‘Hoe vinden we het nu gaan met het jeugdwerk thuis en in de kerk?’ De coronatijd heeft de kloof tussen ouders en kerk in sommige gevallen verbreed. Nu mogen we weer bruggen bouwen. Met scholen houden we gezamenlijke kerk- & schooldiensten. Zodat ook kinderen die minder betrokken zijn op de kerk, toch centraal komen te staan in een kerkdienst. Zodat ook zij even in het midden worden geplaatst.

Want moeten we dat niet veel meer doen? Moeten we niet veel vaker kinderen in het midden van de gemeenschap plaatsen? En dan bedoel ik niet alleen het ‘kindermoment’ in de kerkdienst, waarin kinderen in mijn ogen nog te vaak een verplicht praatje voeren met de predikant waarbij ze ook nog eens een fout antwoord kunnen geven. Dit kan hoogst ongemakkelijk zijn voor een kind. Want dan moet het kind nog steeds voldoen aan onze verwachtingen. Volgens mij moeten we veel meer toe naar kerkdiensten waarin we voldoen aan de verwachtingen van kinderen en jongeren. Dit kan in een kliederkerk, waarin gezinnen gezamenlijk kliederen rondom een Bijbelverhaal en zo samen dat verhaal ontdekken. Niet apart, niet alleen de kinderen, maar met het hele gezin. En daarnaast kan het volgens mij ook in een ‘gewone’ kerkdienst. De dienst zo inrichten dat elke leeftijdsgroep er iets aan heeft. Een dienst voor jong & oud. Dit vraagt wat van ons allemaal, want we moeten ruimte maken voor elkaar. Maar volgens mij is dat wel de weg naar het koninkrijk van de hemel. Volg het Kindeke Teer en zet het kind in ons midden.