Drie predikanten over ’tegenwind’

Hoe leer je ongelukkig zijn? Hoe ga je om met kritiek? En wat doe je als je wordt geconfronteerd met verdriet en ziekte? Drie van onze predikanten – Gerlof van Rheenen, Nelleke Eygenraam en Hans Tissink – over ‘Tegenwind’. Het is het thema van het nieuwste nummer van ons magazine Gaandeweg. 

Gerlof van Rheenen:
Hoe ga je om met tegenwind in het leven? In het boekje De kunst van het ongelukkig zijn beschrijft psychiater Dirk de Wachter dat in onze samenleving geluk of succes als maakbaar wordt beschouwd. Als je maar genoeg wilskracht toont, dan verdien je het. Wie de wind niet in de rug heeft gehad, kan daarop zomaar worden afgerekend. Het gevoel ‘mislukt’ te zijn ligt op de loer. De Wachter pleit ervoor de ogen niet te sluiten voor de butsen en barsten die we in het leven kunnen oplopen. We zouden mogen leren af en toe ook een beetje ongelukkig te zijn. Een verrassende benadering! Het klopt immers niet dat je het geluk helemaal zelf in de hand hebt. Vervelende dingen doen zich nu eenmaal voor. En je bent niet ziek als je je ongelukkig voelt. De kunst van het leven is volgens De Wachter te accepteren dat lastigheden en tekorten bij het leven horen. Het is essentieel die lastigheden met anderen te delen. Het erover praten met nabije anderen, maakt verdriet, groot en klein, draaglijker. Er ontstaat verbondenheid en dat geeft zin aan het bestaan.
Zo komt De Wachter tot zijn oproep om dichtbij hen te blijven die de wind tegen hebben. Dat vraagt om geduld. Dat vraagt om kwetsbaarheid en gevoeligheid. Het ongeluk toelaten, ook het ongeluk van een ander, geeft meer veerkracht en maakt een mens uiteindelijk sterker.

‘Het ongeluk toelaten, ook het ongeluk van een ander, geeft meer veerkracht’

Nelleke Eygenraam:
Een van de lastigste sociale vaardigheden is volgens mij hoe je om moet gaan met kritiek. Dat geldt ook voor mensen die beroepsmatig of als vrijwilliger actief zijn in het kerkenwerk.
Kritiek kan ontstaan als de dingen anders lopen dan iemand belangrijk vindt of altijd gewend was. Dan wordt er tegenwind ervaren. Dat is gewoon zo en daar is niets mis mee. Ik weet van mijzelf en van andere kerkmensen dat ik de neiging heb om direct en heel primair te reageren. Dan blaas ik tegen die wind in. Ik verdedig een standpunt, ik leg iets uit, ik laat zien dat er ook een andere kant aan zit. Dat soort dingen. Maar het is niet helpend. Ik weet dat het beter is om anders te reageren.
Al ruim 63 jaar maakt mijn zus deel uit van mijn leven. Zij heeft vanaf haar geboorte een verstandelijke beperking. Ze is overgevoelig, gauw boos en kan ontzettend fel uit de hoek komen. Dan belt ze mij met haar verontwaardiging, teleurstelling of kritiek. Ze gebruikt zelf die woorden. Ik luister en zeg vervolgens: ‘Tel even tot tien.’ Zij doet het dan letterlijk. Beter: we doen het allebei, hardop, aan de telefoon. Zo zoeken we samen de luwte op. We brengen onder woorden wat elk van ons lastig vindt of boos maakt en laten het wegwaaien in de wind. Daarna kunnen we er weer tegen.
Luwte om samen te kijken hoe de wind waait en door die Geestkracht hernieuwd op weg gaan. Dat geeft vleugels, ook in het kerkenwerk.

Hans Tissink:
Elk mensenleven stuit op tegenwind, verlies en verdriet. We worden ziek. We lijden onder ruzies. Of we worden geconfronteerd met de strenge bittere dood. Hoe gaan we daarmee om? Wat helpt dan? En betekent God nog iets bij alle tegenwind? Zijn Geest wil ons toch wind in de zeilen geven? Onlangs maakte ik dit zelf mee. Mijn lieve schoonzus overleed op zestigjarige leeftijd. We moesten als familie met pijn en verdriet afscheid van haar nemen. Op die moeilijke weg van rouw en loslaten probeerden we met elkaar troost te zoeken in mooie herinneringen. Spirituele woorden en rituelen uit de christelijke traditie konden ons godzijdank eveneens helpen bij alle ontreddering. Mijn schoonzus had zorgvuldig nagedacht over de dankdienst voor haar leven. Haar favoriete geloofsliederen, Bijbelteksten en rituelen kwamen bij ons hartverwarmend binnen. Zij vormden een soort geestelijk testament. Wat hebben we als kerk in tijden van tegenwind toch een grote schat in huis.
Wat helpt ons verder? De Vlaamse rouwdeskundige Manu Keirse vatte het eens zo samen: ‘Zeg: sorry, ik vergeef je, ik bedank jou, ik houd van jou.’ In dit alles geeft Jezus ons het beste voorbeeld. Hij is onze arts aller zielen. Hij is onze specialist in levenskunst, omgang met elkaar en met God in tijden van verlies en verdriet. Dan kijkt Hij ons tevoorschijn. Hem mogen we volgen. Want zijn Liefde kent geen einde.

Uit: Gaandeweg, editie herfst 2023