“Het gaat om bewogenheid met mensen”

De Protestantse Gemeente Zwolle telt diverse wijkgemeenten en een kleurrijk gezelschap aan gemeenteleden. Theo Brand ontmoet een aantal van hen. Zijn derde ontmoeting is met Jan Jonker (1953) uit de Jeruzalemkerk. “Voor mij is de eredienst het kloppend hart van gemeente zijn.”

Een bevlogen mens met veel levenservaring. Zo kun je Jan Jonker zeker noemen. Hij werd geboren in Veenendaal en woont sinds 1980 met zijn vrouw Henny in Zwolle. Samen hebben ze drie volwassen kinderen en tien kleinkinderen. Zo’n drie jaar geleden ging hij met pensioen na diverse functies te hebben bekleed bij projectontwikkelaar Bouwfonds.
Jan hoort bij Wijk 2, de bondsgemeente binnen de Protestantse Gemeente Zwolle die nu een thuis heeft in de Jeruzalemkerk. Hij begon in de kerk in Zwolle met club- en jongerenwerk, werd diaken, ouderling en is nu ouderling-kerkrentmeester. Diaconaat en de ontwikkelingen in de wereld zijn belangrijk voor hem.

“In wat voor wereld leven we toch? Dat voelde ik ook weer heel sterk toen onlangs ons jongste kleinkind werd geboren.” Het interview vindt plaats in een vergaderzaal van de Jeruzalemkerk, kort nadat Poetin Oekraïne binnenviel. “Ik ben gevraagd mee te denken en mee te doen met Zwolle Helpt Oekraïne. Het is prachtig om te zien hoe de breedte van kerkelijk en christelijk Zwolle hierin samenwerkt en samen optrekt.”
Oost-Europa is geen onbekend terrein voor hem. “We gingen begin jaren tachtig bijvoorbeeld met vier gezinnen op vakantie in de DDR. Dat was natuurlijk meer dan een vakantie, we hadden smokkelwaar mee.” Hij kwam in die jaren ook in Tsjecho-Slowakije, Hongarije, Roemenië en Oekraïne. Om hulp te bieden en materialen en Bijbels te smokkelen. Later werd hij vrijwilliger bij Dorcas. “Een leuke bijkomstigheid was dat mijn jongensdroom uitkwam door te kunnen rijden als vrachtwagenchauffeur.”

Nog steeds komt hij veel in Oost-Europa. Kort na dit interview vertrekt hij voor een korte periode naar Albanië. Als chauffeur rijdt hij met hulpgoederen heen en weer voor de stichting Hoop voor Albanië. “Het land kent armoede en kenmerkt zich door een grote variëteit aan godsdiensten en geloofsrichtingen. Gelukkig gaat dat goed. Er zijn geen grote spanningen.” Wat betreft hulpverlening en steun vindt hij dat je dat nooit moet doen om je geweten te sussen. “Dat is geen goede drijfveer. Je moet relaties opbouwen en aansluiten bij waar behoeften van mensen zijn. Sta ook open voor wat mensen jou meegeven en te vertellen hebben.”
Het gaat volgens hem om bidden én werken. “Zo zag ik een Oekraïense vrouw op televisie die zei dat bidden het enige is wat we nu nog kunnen doen om Poetin en zijn plannen te keren. Daarin herken ik me wel. Tegelijk moeten we natuurlijk de handen uit de mouwen steken.”

“Je moet relaties opbouwen en aansluiten bij waar behoeften van mensen zijn”

Als ambtsdrager had en heeft hij contacten in de volle breedte van de Protestantse Gemeente Zwolle. “Als streng opgevoed jongetje ben ik de kerk in zijn veelkleurigheid steeds beter gaan zien en ook gaan waarderen. De zes verschillende wijkgemeenten vormen samen een mooi palet. Samen staan we voor grote uitdagingen nu de kerken vergrijzen.”

Hij ziet mooie initiatieven voor kerkelijke aanwezigheid in de Zwolse samenleving, zowel pastoraal als diaconaal. “Daarbij gaat het niet om zieltjes winnen, maar om bewogenheid met mensen. Dat je ook kerk in en voor de buurt wilt zijn, dat je de deuren open zet en zelf ook naar buiten gaat.” De eredienst is voor hem het kloppende hart van de gemeente. “Dat je lief en leed met elkaar deelt. Dat je op de hoogtepunten en dieptepunten in het leven je gedragen weet door God en door elkaar. Als ambtsdrager ben je er om juist dat mede mogelijk te maken.”

Het interview loopt ten einde en wandelend naar de uitgang gaat het gesprek verder, over wat Jan ten diepste beweegt. Uit zijn tas komen boeken tevoorschijn van de benedictijner monnik Anselm Grün en van priester Henri Nouwen. En hij wijst op een uitspraak die hij eerder meenam uit een klooster: ‘opdat God in alles worde verheerlijkt’. “Ja, dat is voor mij de basis.”

Dit artikel verscheen in Gaandeweg.
Tekst: Theo Brand
Foto’s: Hans van Eerbeek